Giao dịch B2B có xu hướng xảy ra trong chuỗi cung ứng, nơi mà một công ty sẽ mua nguyên liệu thô từ một công ty khác để sử dụng trong quy trình sản xuất. Ngày nay, khi Internet cung cấp một môi trường mạnh mẽ để tương tác với nhau thì các doanh nghiệp có thể tìm hiểu về các sản phẩm/ dịch vụ và dễ dàng giao tiếp để tạo nền tảng hợp tác lâu dài.
B2B là gì?
B2B là viết tắt của cụm từ "Business-to-Business", đề cập đến quá trình giao dịch, buôn bán, kinh doanh thương mại giữa các doanh nghiệp. Trong mô hình này, các sản phẩm/ dịch vụ được bán cho các công ty, tổ chức khác thay vì bán cho người tiêu dùng cuối cùng.
Chẳng hạn, một công ty sản xuất bột giặt có thể bán sản phẩm của mình cho các nhà bán lẻ hoặc các công ty khác để sử dụng trong quá trình sản xuất của họ. Các giao dịch B2B thường có quy mô lớn hơn và có thể liên quan đến các hợp đồng dài hạn, các mối quan hệ đối tác chiến lược.
Đặc điểm của mô hình kinh doanh B2B
-
Khách hàng: Khách hàng của mô hình B2B thường là các công ty và tổ chức, thay vì là người tiêu dùng cuối cùng.
-
Quy mô: Các giao dịch B2B thường có quy mô lớn hơn so với giao dịch B2C (Business-to-Consumer). Các đơn hàng thường có giá trị cao hơn và có thể liên quan đến các hợp đồng dài hạn.
-
Mối quan hệ đối tác: Các giao dịch B2B thường liên quan đến việc thiết lập các mối quan hệ đối tác chiến lược giữa các doanh nghiệp.
-
Tính chuyên nghiệp: Doanh nghiệp thường phải thể hiện tính chuyên nghiệp cao trong các giao dịch B2B. Các bên liên quan thường đòi hỏi thông tin chi tiết hơn về sản phẩm/ dịch vụ, quy trình sản xuất, chất lượng và tiêu chuẩn của sản phẩm.
-
Phân phối: Các sản phẩm/ dịch vụ được phân phối trong mô hình B2B thường thông qua các kênh phân phối khác nhau, bao gồm phân phối trực tiếp từ nhà sản xuất đến khách hàng hoặc thông qua các nhà phân phối, đại lý.
Vai trò của mô hình kinh doanh B2B
B2B đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, góp phần quan trọng vào sự phát triển của các doanh nghiệp và quốc gia. Một số vai trò của mô hình kinh doanh B2B phải kể đến:
Tạo ra việc làm và tăng trưởng kinh tế
Mô hình B2B cung cấp số lượng việc làm lớn và đóng góp rất nhiều vào tăng trưởng kinh tế của một quốc gia. Các doanh nghiệp B2B thường có quy mô lớn, họ có nhu cầu tuyển dụng nhiều nhân viên để thực hiện các hoạt động sản xuất, quản lý, Marketing và bán hàng. Ngoài ra, các doanh nghiệp B2B cũng thường có nhu cầu thuê các nhà cung ứng, đối tác, nhà thầu phụ để hỗ trợ cho các hoạt động kinh doanh của mình.
Có thể thấy, mô hình kinh doanh B2B không chỉ tạo ra thu nhập cho người lao động, mà còn đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của một quốc gia. Do đó, mô hình kinh doanh B2B là một phần quan trọng của nền kinh tế và tác động lớn đến lực lượng lao động.
Xây dựng các mối quan hệ đối tác chiến lược
Các giao dịch B2B thường liên quan đến việc thiết lập các mối quan hệ đối tác chiến lược giữa các công ty, tăng cường sự kết nối và hợp tác trong kinh doanh. Mô hình kinh doanh B2B mang tính xây dựng mối quan hệ dài hạn với các đối tác để đảm bảo sự ổn định trong sản xuất, cung cấp và phân phối sản phẩm/ dịch vụ.
Điều này giúp các doanh nghiệp tăng cường sự kết nối và hợp tác trong kinh doanh để đạt được mục tiêu chung. Đồng thời giúp các công ty tăng cường sự tin cậy và tương tác với nhau, đảm bảo sự ổn định và đồng bộ trong sản xuất, cung cấp sản phẩm/ dịch vụ. Ngoài ra, điều này cũng giúp các công ty đối phó với những thách thức, cạnh tranh trên thị trường bằng cách tận dụng các lợi thế của đối tác để cải thiện chất lượng sản phẩm/ dịch vụ, tăng cường hiệu quả sản xuất và giảm chi phí.
Tăng cường sự đổi mới và cải tiến
Mô hình kinh doanh B2B giúp cho các doanh nghiệp có thể học hỏi, chia sẻ kiến thức với nhau, đóng góp vào sự đổi mới và cải tiến trong các ngành công nghiệp. Các doanh nghiệp B2B thường hợp tác để phát triển sản phẩm/ dịch vụ mới, chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức, tạo ra các giải pháp mới để đáp ứng nhu cầu của người dùng cuối cùng.
4 Mô hình B2B phổ biến hiện nay
- Mô hình B2B thiên về bên bán
- Mô hình B2B thiên về bên mua
- Mô hình B2B trung gian
- Mô hình B2B dạng thương mại hợp tác
Mô hình B2B thiên về bên bán
B2B thiên về bên bán là mô hình phổ biến thường gặp ở Việt Nam. Trong đó, một doanh nghiệp sẽ làm chủ một trang thương mại điện tử, cung cấp các sản phẩm/ dịch vụ cho bên thứ ba như doanh nghiệp sản xuất, bán lẻ,... Mô hình này cung cấp sản phẩm với số lượng từ vừa đến lớn.
Mô hình B2B thiên về bên mua
Mô hình B2B thiên về bên mua ít gặp tại Việt Nam bởi các doanh nghiệp thường có nhu cầu bán sản phẩm của mình cho đối tác. Trong mô hình này, các đơn vị kinh doanh đóng vai trò chính trong việc nhập sản phẩm, hàng hóa từ nhà sản xuất. Sau đó những nơi bán khác sẽ tiến hành truy cập vào website để báo giá, phân phối sản phẩm. Mô hình này thường phổ biến tại nước ngoài.
Mô hình B2B trung gian
Mô hình B2B trung gian là cầu nối giữa bên mua và bên bán, thông qua sàn thương mại điện tử. Mô hình này cực kỳ phổ biến và đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam, chẳng hạn như Lazada, Tiki, Shopee,... Doanh nghiệp nào có nhu cầu bán hàng sẽ gửi các sản phẩm/ dịch vụ lên các sàn TMĐT để quảng bá, phân phối. Khi các tổ chức, cá nhân có nhu cầu mua sẽ xem xét và đặt hàng, được bảo vệ quyền lợi và tuân thủ theo quy định của các kênh trung gian.
Mô hình B2B dạng thương mại hợp tác
Mô hình B2B dạng thương mại hợp tác cũng tương tự như mô hình B2B trung gian, tuy nhiên mô hình này mang tính tập trung và thuộc quyền sở hữu của nhiều doanh nghiệp hơn. Chẳng hạn:
- Sàn giao dịch thương mại (trading exchanges)
- Sàn giao dịch internet (internet exchanges)
- Chợ điện tử (e-markets)
- Chợ trên mạng (e-marketplaces)
- Cộng đồng thương mại (trading communities)
Ưu và nhược điểm của mô hình kinh doanh B2B
Ưu điểm
An toàn, bảo mật
Ưu điểm nổi bật nhất của mô hình kinh doanh B2B chính là tính bảo mật rất cao. Vì đơn hàng có giá trị lớn nên bất kỳ giao dịch nào cũng cần một bản hợp đồng. Trong đó sẽ bao gồm các thông tin của bên bán, bên mua, mốc thời gian quan trọng, số lượng, giá trị đơn hàng,...
Khi hợp đồng đã có sự đồng thuận và có chữ ký của hai bên, tất cả các bên đều vui lòng hợp tác, đặc biệt là khi có vấn đề xảy ra cũng sẽ được giải quyết nhanh chóng, linh hoạt dựa trên những điều khoản trong hợp đồng.
Đơn hàng lớn, giá trị, lợi nhuận cao
Không giống với B2C, mỗi đơn hàng của mô hình B2B có giá trị rất cao. Mỗi giao dịch B2B có thể là hàng trăm, hàng nghìn sản phẩm. Khách hàng B2B cũng thường đưa ra quyết định nhanh chóng hơn cho các giao dịch, bởi nếu không kịp thời thì doanh nghiệp có thể sẽ không có đủ hàng để bán, không đủ nguyên liệu để sản xuất.
Các doanh nghiệp B2B thường có quan hệ tốt với nhau, nếu bên mua hàng hợp tác thuận lợi với bên bán, có thể họ sẽ được mua với giá tốt hơn, giúp tiết kiệm được một khoản chi phí cho các hoạt động quan trọng khác.
Có tiềm năng để chiếm lĩnh thị trường lớn
Các doanh nghiệp B2B có thể tập trung vào thị trường lớn, bao gồm nhiều công ty từ nhiều ngành công nghiệp khác nhau. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp B2B cũng có thể linh hoạt tính chuyên môn trong lĩnh vực của mình. Dần dần, họ có thể tiên phong trong thị trường cho một sản phẩm/ dịch vụ nhất định.
Khách hàng chuyên nghiệp
Các khách hàng B2B thường là những chuyên gia trong lĩnh vực của họ, điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải cung cấp sản phẩm và dịch vụ chất lượng cao và chuyên nghiệp để đáp ứng nhu cầu của khách hàng.
Nhược điểm
Thị trường hạn chế
Trên thực tế, số lượng đơn hàng, khách hàng của các công ty B2B ít hơn nhiều so với B2C. Do đó, khi vuột mất một đơn hàng vào tay đối thủ sẽ là một tổn thất lớn cho doanh nghiệp. Ngay từ đầu, để ký được hợp đồng chính thức với khách hàng cần những nghiên cứu, thuyết phục kỳ công chứ không hề đơn giản.
Trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp B2B phải giảm giá hoặc tìm những cách khác để khách hàng lựa chọn. Bởi hiện nay, thị trường kinh doanh cạnh tranh cực kỳ khốc liệt, doanh nghiệp nào cũng cố gắng và tìm nhiều cách để dành thị phần.
Quy trình làm việc kéo dài
Để có được một đơn hàng B2B thường mất rất nhiều thời gian, bởi một doanh nghiệp thì có rất nhiều bộ phận/ phòng ban, nhiều người tham gia, đưa ra ý kiến và quyết định giao dịch.
Đối với những giao dịch lớn hơn, độ phức tạp cao hơn, quyết định giao dịch thường được thực hiện bởi một ủy ban bao gồm:
- Bộ phận chịu trách nhiệm cho ngân sách
- Bộ phận đánh giá khả năng hoạt động, vận hành,… của sản phẩm dự kiến
- Người có tầm ảnh hưởng, chẳng hạn như những cá nhân cung cấp thông tin liên quan để đưa ra quyết định.
Trải nghiệm khách hàng khác biệt
Theo khảo sát của McKinsey, 86% khách hàng B2B chọn các công cụ, dữ liệu trực tuyến để mua hàng thay vì phải liên hệ với đại diện bên bán. Chính vì vậy, doanh nghiệp cần đầu tư về mặt công nghệ cho website và các kênh truyền thông chính. Các doanh nghiệp B2B thành công hiện nay đều sở hữu những website thương mại điện tử thân thiện với người dùng, cho phép họ tự thực hiện các thao tác.
Khi xây dựng website, doanh nghiệp B2B nên lưu ý, khách hàng đã quen với việc định hướng trên website vì thói quen sử dụng các trang thương mại điện tử khác. Không nên xây dựng một website công phu nhưng lại quá cầu kỳ, gây khó khăn cho khách hàng nếu phải làm quen với một quy trình mới, phức tạp.
Các doanh nghiệp B2B nổi bật hiện nay
Amazon Business
Amazon cũng hoạt động trong lĩnh vực B2B với dịch vụ Amazon Business, cung cấp cho các doanh nghiệp một nền tảng trực tuyến để mua sắm các sản phẩm/ dịch vụ cần thiết. Amazon Business cung cấp cho doanh nghiệp một cách tiếp cận hàng triệu sản phẩm từ các nhà cung cấp khác nhau, cũng như các công cụ quản lý và tính năng tùy chỉnh để phù hợp với nhu cầu của từng doanh nghiệp. Với Amazon Business, các doanh nghiệp có thể mua sắm với giá sỉ và được hỗ trợ bởi các chuyên gia tư vấn để tìm kiếm và mua sắm các sản phẩm phù hợp với nhu cầu của mình.
Salesforce
Salesforce là công ty phần mềm dựa trên đám mây, có trụ sở tại San Francisco, California. Công ty này cung cấp các giải pháp phần mềm quản lý quan hệ khách hàng (CRM) cho các doanh nghiệp, giúp quản lý thông tin tương tác với khách hàng và phát triển kinh doanh. Bao gồm hệ thống quản lý dịch vụ khách hàng, giải pháp quản lý bán hàng, phân tích dữ liệu,...
IBM
IBM cung cấp các giải pháp công nghệ thông tin và dịch vụ cho các doanh nghiệp khác, tăng cường khả năng quản lý kinh doanh và hiệu quả hoạt động. Bao gồm các giải pháp phần mềm, phần cứng, dịch vụ đám mây, dịch vụ an ninh mạng, trí tuệ nhân tạo,... Các sản phẩm/ dịch vụ của IBM được thiết kế để giúp các doanh nghiệp tăng cường hiệu quả hoạt động, tối ưu hóa quy trình kinh doanh và tăng cường lợi thế cạnh tranh. Với khách hàng là các công ty và tổ chức, IBM cũng cung cấp các dịch vụ hỗ trợ khách hàng và tư vấn chuyên nghiệp để đáp ứng nhu cầu của các doanh nghiệp.
Chiến lược Marketing hiệu quả cho mô hình B2B
- Chiến lược Marketing qua website
- Chiến lược Marketing qua nội dung
- Chiến lược Marketing thông qua email
- Truyền thông mạng xã hội
Chiến lược Marketing qua website
Website là một phần quan trọng trong chiến lược Marketing hiệu quả cho mô hình B2B. Website được sử dụng như một công cụ để giới thiệu sản phẩm/ dịch vụ, cung cấp thông tin về doanh nghiệp và các dịch vụ, tạo ra những trải nghiệm tốt cho khách hàng.
Chiến lược Marketing qua nội dung
Trong mô hình kinh doanh B2B, doanh nghiệp cần tập trung nhiều đến chiến lược Marketing về nội dung. Content Marketing giúp tạo ra nội dung giá trị cho khách hàng, giúp giải quyết các vấn đề hiện tại và tạo ra những trải nghiệm tích cực cho họ.
Nội dung SEO cũng là một phần quan trọng để tiếp cận đến khách hàng mục tiêu. SEO giúp cải thiện thứ hạng của trang web trên các trang kết quả tìm kiếm của các công cụ tìm kiếm như Google, Bing,... Trang web có thứ hạng cao hơn trên các trang kết quả tìm kiếm sẽ được tìm thấy và truy cập nhiều hơn, tăng cường khả năng tiếp cận khách hàng mục tiêu, từ đó giúp tăng cường hiệu quả kinh doanh.
Chiến lược Marketing thông qua email
Email marketing cho phép doanh nghiệp B2B gửi e tới khách hàng/ khách hàng tiềm năng thông tin sản phẩm/ dịch vụ, tạo ra mối liên hệ với khách hàng. Email marketing là một phương tiện rất hiệu quả để tiếp cận khách hàng, tăng cường sự tương tác với khách hàng, xây dựng thương hiệu, tăng sự chuyên nghiệp cho doanh nghiệp B2B.
Truyền thông mạng xã hội
Marketing truyền thông mạng xã hội với mô hình kinh doanh B2B hiện nay rất hiệu quả và được sử dụng rộng rãi. Các kênh mạng xã hội có thể giúp các doanh nghiệp B2B tiếp cận đến khách hàng tiềm năng như Facebook, Instagram, Tiktok,... Sử dụng truyền thông mạng xã hội cho phép các doanh nghiệp B2B tạo ra nội dung hấp dẫn, tương tác với khách hàng và tăng cường tầm nhìn thương hiệu.
Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao khi sử dụng các kênh mạng xã hội, doanh nghiệp B2B cần phải có một chiến lược Marketing toàn diện, bao gồm việc tìm hiểu đối tượng khách hàng tiềm năng, xác định các kênh truyền thông phù hợp, tạo ra nội dung hấp dẫn, tương tác tích cực với khách hàng.
Cơ hội - thách thức của mô hình kinh doanh B2B
Cơ hội
Tăng trưởng doanh thu
Vì các doanh nghiệp B2B thường có quy mô lớn và sản xuất các sản phẩm và dịch vụ phức tạp và chuyên ngành, do đó, doanh thu của các doanh nghiệp B2B có thể rất lớn. Quan trọng nhất, để tăng trưởng doanh thu, các doanh nghiệp B2B cần phải tập trung vào chất lượng sản phẩm/ dịch vụ, khả năng cạnh tranh, tập trung vào khách hàng hiện có và tăng cường hợp tác kinh doanh.
Thị trường lớn
Thị trường B2B thường rất lớn và đa dạng, với nhiều lĩnh vực khác nhau như sản xuất, xây dựng, tài chính, giáo dục, y tế,... Do đó, các doanh nghiệp B2B có thể tìm thấy nhiều cơ hội để mở rộng và phát triển kinh doanh của mình.
Mối quan hệ đối tác tốt hơn
Các giao dịch B2B thường liên quan đến công tác thiết lập mối quan hệ đối tác chiến lược giữa các doanh nghiệp, điều này cung cấp cơ hội để các công ty thiết lập mối quan hệ đối tác lâu dài, bền vững hơn.
Công nghệ số
Công nghệ số đã thay đổi cách thức mà các doanh nghiệp B2B giao dịch với nhau, cung cấp cho các doanh nghiệp B2B nhiều cơ hội để tăng cường hiệu quả kinh doanh. Công nghệ số cung cấp cho các doanh nghiệp B2B khả năng tích hợp hệ thống, giúp cải thiện quản lý dòng sản phẩm, quản lý dữ liệu và tăng cường tính linh hoạt trong quản lý kinh doanh. Công nghệ số cũng cho phép các doanh nghiệp B2B tích hợp trí tuệ nhân tạo và học máy vào quá trình kinh doanh, giúp tối ưu hóa quá trình sản xuất, dự báo nhu cầu và cải thiện quy trình quản lý.
Thách thức
Liên tục đổi mới nhưng vẫn duy trì lòng trung thành của khách hàng
Đổi mới là một vấn đề quan trọng đối với nhiều doanh nghiệp B2B. Họ phải luôn tìm ra những cách mới để không ngừng cải thiện chức năng, tính ứng dụng của sản phẩm để cải thiện cơ hội tăng thị phần trong khi vẫn duy trì lòng trung thành của khách hàng. Song song đó, các đối thủ cạnh tranh cũng đang trong cùng một chu kỳ phát triển liên tục nhằm tạo ra một sản phẩm thậm chí còn tốt hơn. Chính vì vậy, liên tục đổi mới nhưng vẫn duy trì lòng trung thành của khách hàng là một thách thức lớn đối với mô hình kinh doanh B2B.
Hoạt động chuyên nghiệp trên môi trường Internet
Các công ty B2B phải đầu tư vào một website kinh doanh được thiết kế tốt, duy trì nhất quán để khách hàng có thể tìm thấy và dễ dàng điều hướng các dịch vụ. Tối ưu hóa công cụ tìm kiếm là rất quan trọng để đạt được thứ hạng hàng đầu trong Google, cũng như tối ưu hóa trang web cho thiết bị di động .
Quản lý dòng tiền và thanh toán chậm
Vì các doanh nghiệp B2B thường có thời gian dòng tiền dài hơn các doanh nghiệp B2C, đồng nghĩa với việc thời gian thu tiền của các doanh nghiệp B2B sẽ lâu hơn. Điều này có thể dẫn đến khó khăn trong quản lý dòng tiền và quá trình thanh toán chậm của đối tác.
Nếu công ty phát hành nhiều hóa đơn, ảnh hưởng của việc chậm thanh toán có thể được giảm thiểu bằng cách duy trì tiền trong tài khoản. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp sản xuất có thể chỉ phát hành một số hóa đơn lớn mỗi năm. Do đó, việc thanh toán trễ sẽ khiến tương lai của công ty gặp nguy hiểm.
Chìa khóa của các chiến lược Marketing B2B là minh chứng giá trị lợi nhuận cuối cùng của doanh nghiệp, tăng khả năng đạt lợi tức đầu tư. Nếu giải pháp của doanh nghiệp giúp quy trình kinh doanh tiết kiệm chi phí và hiệu quả hơn, hãy phát huy những điểm mạnh này. Nếu dịch vụ của doanh nghiệp giúp tăng lưu lượng truy cập vào một trang web hoặc tăng tỷ lệ chuyển đổi, hãy làm bật những lợi ích này để có thêm doanh thu.
>> Tham khảo: Top 20+ cuốn sách hay về kinh doanh nổi tiếng nên đọc
