Lập kế hoạch sản xuất giúp vạch ra tất cả các quy trình, nguồn lực và các bước liên quan đến sản xuất, từ dự báo nhu cầu đến xác định nguyên liệu thô, lao động và thiết bị cần thiết. Giúp các doanh nghiệp xây dựng lịch trình sản xuất thực tế, đảm bảo quy trình sản xuất diễn ra suôn sẻ, hiệu quả, đồng thời điều chỉnh các hoạt động khi có vấn đề xảy ra.
Kế hoạch sản xuất là gì?
Kế hoạch sản xuất mô tả chi tiết cách thức sản xuất các sản phẩm/ dịch vụ của doanh nghiệp. Trong đó nêu rõ các mục tiêu sản xuất, nguồn lực cần thiết, quy trình và lịch trình tổng thể. Kế hoạch này cũng vạch ra tất cả các bước hoạt động liên quan và sự phụ thuộc của chúng. Mục tiêu là thiết kế cách hiệu quả nhất để sản xuất và phân phối sản phẩm với mức chất lượng mong muốn. Một kế hoạch sản xuất được thiết kế tốt có thể giúp các công ty tăng sản lượng và tiết kiệm tiền bằng cách phát triển quy trình làm việc suôn sẻ hơn và giảm lãng phí.
Lập kế hoạch sản xuất là gì?
Lập kế hoạch sản xuất là một chiến lược sản xuất vạch ra quy trình từng bước tạo ra sản phẩm từ khi hình thành đến khi hoàn thiện. Kế hoạch sản xuất thông báo cho nhà sản xuất về số lượng sản phẩm cần sản xuất và đưa ra thời hạn sản xuất. Chiến lược này giúp xác định nguyên liệu thô cần thiết để sản xuất sản phẩm và phân bổ nguồn lực. Lập kế hoạch sản xuất giúp tạo ra một bản đồ giúp các nhà quản lý phát triển lịch trình sản xuất sao cho phù hợp.
Tầm quan trọng của kế hoạch sản xuất trong doanh nghiệp
Kế hoạch sản xuất là một phần quan trọng trong kế hoạch kinh doanh của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp đạt được các mục tiêu về sản lượng, chất lượng, chi phí và thời gian giao hàng. Một kế hoạch sản xuất hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp:
- Tối ưu hóa sử dụng nguồn lực
- Đảm bảo chất lượng sản phẩm
- Đáp ứng nhu cầu thị trường
- Giảm thiểu rủi ro
- Đạt được sự phù hợp giữa cung và cầu
Tối ưu hóa sử dụng nguồn lực
Một kế hoạch sản xuất chi tiết giúp doanh nghiệp xác định rõ nhu cầu về nguyên vật liệu, nhân lực, máy móc thiết bị và các nguồn lực khác cho quá trình sản xuất. Từ đó giúp tránh tình trạng thừa hoặc thiếu nguồn lực, giúp tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Đảm bảo chất lượng sản phẩm
Kế hoạch sản xuất cần được xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp. Đảm bảo chất lượng sản phẩm đầu ra, đáp ứng nhu cầu của khách hàng và tránh các rủi ro về chất lượng.
Đáp ứng nhu cầu thị trường
Kế hoạch sản xuất cần được cập nhật thường xuyên để phù hợp với nhu cầu thị trường. Doanh nghiệp có thể kịp thời đáp ứng nhu cầu của khách hàng, tránh tình trạng thiếu hụt hàng hóa hoặc tồn kho quá mức.
Giảm thiểu rủi ro
Kế hoạch sản xuất giúp doanh nghiệp dự đoán và chuẩn bị cho các rủi ro có thể xảy ra trong quá trình sản xuất, chẳng hạn như thiếu nguyên vật liệu, sự cố máy móc,... Từ đó giảm thiểu tác động của rủi ro đến hoạt động sản xuất.
Đạt được sự phù hợp giữa cung và cầu
Một kế hoạch sản xuất chỉn chu, chuyên nghiệp giúp duy trì sự cân đối giữa cung và cầu trên thị trường. Bằng cách phân tích nhu cầu và tình hình cung ứng, doanh nghiệp có thể điều chỉnh kế hoạch sản xuất để đáp ứng nhu cầu khách hàng một cách hiệu quả.
5 Bước lập kế hoạch sản xuất chi tiết cho doanh nghiệp
- Bước 1: Dự báo nhu cầu sản phẩm
- Bước 2: Vạch ra các bước sản xuất và các lựa chọn
- Bước 3: Lựa chọn kế hoạch và tiến độ sản xuất
- Bước 4: Giám sát và kiểm soát
- Bước 5: Điều chỉnh phù hợp
Bước 1: Dự báo nhu cầu sản phẩm
Ước tính số lượng mỗi sản phẩm doanh nghiệp sẽ cần sản xuất trong một khoảng thời gian được chỉ định. Dữ liệu trong lịch sử có thể giúp dự báo, nhưng doanh nghiệp cũng cần chú ý đến các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến nhu cầu, chẳng hạn như xu hướng thị trường, tình hình kinh tế của cơ sở khách hàng hiện tại.
Bước 2: Vạch ra các bước sản xuất và các lựa chọn
Bước này xác định các quy trình, cụ thể từng bước và nguồn lực cần thiết để tạo đầu ra. Ở giai đoạn này, doanh nghiệp có thể xem xét các lựa chọn khác nhau để đạt được mục tiêu sản xuất của mình, chẳng hạn như thuê ngoài một số công đoạn.
Một sơ đồ sản xuất chi tiết giúp xác định các bước phụ thuộc lẫn nhau hoặc các bước có thể thực hiện đồng thời. Chẳng hạn như sản xuất xe đạp, bao gồm một loạt các bước phải diễn ra theo trình tự từ cắt ống kim loại, hàn, sơn, trong khi các hoạt động khác như lắp ráp bánh xe có thể diễn ra song song. Doanh nghiệp cần đảm bảo có tất cả các thiết bị và nhân lực phù hợp.
Bước 3: Lựa chọn kế hoạch và tiến độ sản xuất
Chọn phương án sản xuất sau khi so sánh chi phí, thời gian cần thiết và rủi ro cho từng phương án. Chia sẻ kế hoạch đã chọn với tất cả các bên liên quan cần thiết thường giúp đảm bảo quy trình sản xuất suôn sẻ hơn vì tất cả các bên liên quan đều nhận thức được những gì nên và không nên làm. Sau đó, tiến hành thiết lập một lịch trình sản xuất trình bày chi tiết cách công ty sẽ thực hiện kế hoạch, bao gồm nguồn lực và thời gian cho từng bước.
Bước 4: Giám sát và kiểm soát
Khi quá trình sản xuất đã bắt đầu, doanh nghiệp cần theo dõi hiệu suất và liên tục so sánh nó với các mục tiêu được mô tả trong kế hoạch sản xuất. Việc giám sát cẩn thận giúp công ty nhanh chóng phát hiện mọi vấn đề ngay khi chúng xuất hiện để có thể nhanh chóng giải quyết.
Bước 5: Điều chỉnh phù hợp
Gần như không thể tránh khỏi việc sản xuất sẽ bị ảnh hưởng bởi các sự kiện mà doanh nghiệp không thể lập kế hoạch hoặc dự đoán trước. Những vấn đề này có thể bao gồm những thay đổi về thông số kỹ thuật của khách hàng, độ trễ của chuỗi cung ứng, lỗi thiết bị và sự cố ngoài ý muốn của các công nhân. Điều quan trọng là giữ cho kế hoạch sản xuất đủ linh hoạt để có thể điều chỉnh khi cần thiết.
Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình lập kế hoạch sản xuất
Quá trình lập kế hoạch sản xuất là một quá trình phức tạp, đòi hỏi doanh nghiệp phải xem xét và đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố ảnh hưởng. Các yếu tố này có thể được chia thành hai nhóm chính:
Các yếu tố bên trong doanh nghiệp:
-
Mục tiêu của doanh nghiệp: Mục tiêu sản xuất có thể là tối đa hóa lợi nhuận, tối đa hóa doanh thu, đáp ứng nhu cầu thị trường,... Tùy theo mục tiêu sản xuất mà doanh nghiệp sẽ có những kế hoạch sản xuất khác nhau.
-
Nguồn lực của doanh nghiệp: Tài chính, nhân lực, máy móc thiết bị, nhà xưởng, nguyên vật liệu,... Các nguồn lực này là nền tảng để doanh nghiệp thực hiện kế hoạch sản xuất.
-
Cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp: Nếu cơ cấu tổ chức hợp lý, việc thực hiện kế hoạch sản xuất sẽ trở nên thuận lợi hơn.
-
Chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp: Xác định các sản phẩm/ dịch vụ mà doanh nghiệp sẽ sản xuất, thị trường mục tiêu,... Từ đó, doanh nghiệp sẽ có những kế hoạch sản xuất phù hợp.
Các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp:
-
Tình hình thị trường: Xu hướng tiêu dùng, giá cả thị trường,... để có kế hoạch sản xuất phù hợp.
-
Tình hình cạnh tranh: Xem xét cách thức hoạt động của đối thủ để có những kế hoạch sản xuất hiệu quả, tạo ra lợi thế cạnh tranh.
-
Các yếu tố kinh tế - xã hội: Các yếu tố kinh tế - xã hội như lạm phát, lãi suất, tỷ giá hối đoái,... cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình lập kế hoạch sản xuất.
Các loại kế hoạch sản xuất
Kế hoạch sản xuất được thiết kế phụ thuộc nhiều vào phương pháp mà doanh nghiệp sử dụng cũng như loại sản phẩm, máy móc và quy mô. Có 3 loại kế hoạch sản xuất phổ biến sau:
Kế hoạch sản xuất hàng loạt
Cách thức này đề cập đến việc sản xuất các mặt hàng giống hệt nhau theo nhóm thay vì sản xuất từng sản phẩm một hoặc trong một quy trình liên tục. Đối với một số doanh nghiệp, sản xuất hàng loạt có thể tăng hiệu quả lên rất nhiều.
Chẳng hạn một nhà sản xuất quần áo sản xuất hàng hóa cho mùa hè trước tiên có thể lắp đặt máy cắt và máy may của mình để sản xuất 500 chiếc áo phông màu xanh nước biển, sau đó chuyển sang vải và chỉ màu đỏ để sản xuất 400 chiếc áo ba lỗ. Một kế hoạch sản xuất tốt để xử lý hàng loạt cần chú ý đến những tắc nghẽn hoặc chậm trễ tiềm ẩn khi chuyển đổi giữa các lô hàng.
Kế hoạch dựa trên dự án hoặc công việc
Cách thức lập kế hoạch sản xuất này được sử dụng bởi nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, lập kế hoạch sản xuất công việc tập trung vào việc tạo ra một hạng mục duy nhất bởi một người hoặc một nhóm. Lập kế hoạch dựa trên công việc thường được áp dụng khi yêu cầu của khách hàng mang tính đặc thù, có nghĩa là khó sản xuất sản phẩm với số lượng lớn.
Kế hoạch sản xuất dây chuyền
Trong sản xuất theo dây chuyền, còn được gọi là sản xuất liên tục, các mặt hàng tiêu chuẩn hóa được sản xuất hàng loạt liên tục trên dây chuyền lắp ráp. Các nhà sản xuất lớn sử dụng phương pháp này để tạo ra dòng thành phẩm liên tục. Trong quá trình sản xuất, mỗi hạng mục phải di chuyển liền mạch từ bước này dọc theo dây chuyền lắp ráp sang bước tiếp theo.
Sản xuất theo dây chuyền có hiệu quả nhất trong việc giảm chi phí và sự chậm trễ khi có nhu cầu ổn định về sản phẩm. Sau đó, các nhà sản xuất có thể dễ dàng xác định nhu cầu về thiết bị, vật liệu và nhân công ở từng giai đoạn dọc theo dây chuyền lắp ráp để giúp hợp lý hóa sản xuất và tránh sự chậm trễ. Ngành công nghiệp ô tô và các nhà sản xuất thực phẩm và đồ uống đóng hộp nằm trong số những công ty sử dụng phương pháp này.
Công cụ lập kế hoạch sản xuất
Các doanh nghiệp dựa vào nhiều công cụ khác nhau để xây dựng kế hoạch sản xuất và theo dõi tiến độ, từ các công cụ trực quan hóa đến phần mềm phức tạp tự động hóa nhiều bước liên quan. Các công cụ điển hình bao gồm:
Biểu đồ Gantt
Biểu đồ Gantt là dòng thời gian trực quan chi tiết về tất cả các nhiệm vụ được lên lịch cho một công việc cụ thể. Nó cho phép các nhà quản trị xác định thời gian bắt đầu và kết thúc của công việc, quan sát sự chồng chéo giữa các công việc và đánh giá tiến độ dự án.
Lập kế hoạch sản xuất bao gồm việc điều phối, lập kế hoạch cho nhiều nhiệm vụ và biểu đồ Gantt thể hiện trực quan thời điểm mỗi nhiệm vụ sẽ diễn ra và thời gian thực hiện. Tuy nhiên, việc tạo và cập nhật biểu đồ Gantt thủ công với mục đích phản ánh lịch trình sản xuất phức tạp, luôn thay đổi có thể là một công việc tốn nhiều thời gian và dễ xảy ra lỗi.
Bảng tính
Nhiều công ty nhỏ thường bắt đầu bằng cách theo dõi các kế hoạch sản xuất đơn giản bằng bảng tính. Bảng tính có thể giúp các nhà quản lý sản xuất thuận tiện trong việc tính toán và cập nhật thông tin liên quan đến kế hoạch sản xuất. Nó cung cấp khả năng tự động tính toán, tổng hợp dữ liệu và xử lý các biểu đồ, đồ thị để hỗ trợ quyết định. Tuy nhiên, đối với hầu hết các công ty, sự phức tạp vốn có của việc lập kế hoạch sản xuất nhanh chóng vượt xa khả năng của phần mềm bảng tính.
Phần mềm lập kế hoạch sản xuất
Lập kế hoạch sản xuất bao gồm nhiều hoạt động, bao gồm dự báo, quản lý chuỗi cung ứng, theo dõi hàng tồn kho và lập kế hoạch công việc. Thông tin về kế hoạch sản xuất cần được cập nhật thường xuyên với bộ phận kinh doanh, bộ phận Marketing và cả bộ phận tài chính. Do đó, nhiều công ty sử dụng bộ ứng dụng hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP), trong đó bao gồm phần mềm lập kế hoạch sản xuất và cung cấp giải pháp để quản lý toàn bộ hoạt động kinh doanh.
Một số sai lầm thường gặp khi lập kế hoạch sản xuất
Nhận thức trước những cạm bẫy tiềm ẩn có thể giúp các công ty tránh hoặc giảm thiểu các vấn đề khi bắt đầu sản xuất. Dưới đây là ba trong số những lỗi lập kế hoạch sản xuất phổ biến nhất.
Không lường trước được những rủi ro tiềm ẩn
Trong bất kỳ quy trình sản xuất phức tạp nào, kế hoạch đều có thể không thành công. Do đó, việc lập kế hoạch sản xuất nên bao gồm các chiến lược quản lý rủi ro, kể cả các kế hoạch dự phòng mà doanh nghiệp có thể dựa vào trong trường hợp có vấn đề. Không làm như vậy có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng.
Giữ khoảng cách
Mặc dù phần mềm quản lý sản xuất có thể cung cấp khả năng hiển thị theo thời gian thực về tình trạng sản xuất của công ty, nhưng các nhà quản lý nên bổ sung thông tin đó bằng các chuyến thăm trực tiếp dây chuyền sản xuất. Những chuyến thăm đó có thể cung cấp những hiểu biết có giá trị về cách hoạt động sản xuất trong thực tế.
Không bảo trì thiết bị
Thiết bị có thể gặp phải sự cố và hỏng hóc bất ngờ nếu không được bảo trì định kỳ. Điều này có thể dẫn đến thời gian dừng máy không kế hoạch, làm gián đoạn quy trình sản xuất và gây tổn thất kinh tế. Bên cạnh đó, thiết bị không được bảo trì đúng cách có thể dẫn đến giảm hiệu suất hoạt động và chất lượng sản phẩm kém. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất hàng hóa đúng tiến độ và đáp ứng yêu cầu chất lượng của khách hàng.
Nếu không thực hiện bảo trì định kỳ, các vấn đề nhỏ có thể trở nên nghiêm trọng hơn và đòi hỏi chi phí sửa chữa lớn hơn. Việc bảo trì định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề và thực hiện biện pháp khắc phục trước khi chúng trở nên tệ hơn và đòi hỏi việc sửa chữa đắt đỏ.
Lưu ý cần nhớ khi lập kế hoạch sản xuất
Hiểu rõ nguồn lực
Đánh giá và phân tích các nguồn lực có sẵn trong doanh nghiệp như nhân lực, vật liệu, máy móc, thiết bị sản xuất và tài chính. Xác định các ràng buộc và hạn chế của mỗi nguồn lực để biết được khả năng sử dụng chúng trong quá trình sản xuất. Đảm bảo doanh nghiệp có đủ tài nguyên để thực hiện kế hoạch mà không gặp khó khăn về nguồn lực.
Chọn phương pháp sản xuất phù hợp
Phương pháp sản xuất phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất và đạt được mục tiêu hiệu quả nhất. Cần cân nhắc giữa sản xuất thủ công và tự động để lựa chọn phương pháp sản xuất phù hợp với loại sản phẩm, quy mô sản xuất của doanh nghiệp.
Linh hoạt
Kế hoạch sản xuất cần linh hoạt để đáp ứng các yêu cầu và biến đổi trong môi trường sản xuất. Linh hoạt trong kế hoạch sản xuất cho phép công ty thay đổi quy trình sản xuất, lịch trình và phân phối sản phẩm kịp thời khi có sự thay đổi trong nhu cầu của thị trường hoặc các tình huống bất ngờ xảy ra.
Kế hoạch sản xuất linh hoạt cũng cho phép công ty điều chỉnh quy trình sản xuất để phù hợp với nhu cầu thực tế và tránh việc tích tụ tồn kho không cần thiết. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro tồn kho và tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên.
Lập kế hoạch sản xuất là rất quan trọng để đảm bảo quá trình sản xuất diễn ra suôn sẻ, hiệu quả và cung cấp sản phẩm đúng thời hạn. Việc lập kế hoạch cho phép doanh nghiệp đảm bảo rằng tất cả sự chuẩn bị cần thiết đã được hoàn thành trước khi bắt đầu sản xuất.
>> Xem thêm các chủ đề về kế hoạch:
- 9 Bước lập kế hoạch kinh doanh chi tiết và hiệu quả 2025
- 9 Bước lập kế hoạch truyền thông chi tiết từ A - Z
- 9 Bước xây dựng kế hoạch Marketing chi tiết và hiệu quả 2025
- 7 Bước lập kế hoạch tài chính chi tiết cho doanh nghiệp
- 9 Bước lập kế hoạch bán hàng chi tiết và hiệu quả 2025
- 12 Bước lập kế hoạch tổ chức sự kiện chi tiết 2025
- Kế hoạch công việc: Vai trò, phương pháp và cách thiết lập
- 9 Bước lập kế hoạch tuyển dụng nhân sự chi tiết hiệu quả 2025
- Kế hoạch nhân sự là gì? Nội dung cần có và các bước thiết lập
