Tái cấu trúc là gì? Quy trình tái cấu trúc doanh nghiệp

Thuật ngữ “tái cấu trúc doanh nghiệp” tạo ra những suy nghĩ nhức nhối về tình trạng sa thải hàng loạt và sụp đổ tài chính. Mặc dù sự thật là nó thường diễn ra trong thời kỳ kinh tế suy thoái nhưng quá trình tái tổ chức nội bộ bao gồm nhiều thủ tục khác nhau có thể được thực hiện vì nhiều lý do khác nhau.

Tái cấu trúc doanh nghiệp là gì?

Tái cấu trúc doanh nghiệp là quá trình tổ chức lại bộ máy hoạt động của công ty nhằm nâng cao hiệu quả, hiệu suất của tổ chức, mang lại trạng thái tốt hơn để đạt được những mục tiêu đề ra. Tái cấu trúc doanh nghiệp có thể được thực hiện ở nhiều cấp độ khác nhau, từ thay đổi cơ cấu tổ chức, bộ máy quản lý, quy trình hoạt động, đến thay đổi mô hình kinh doanh, chiến lược phát triển,...

Quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp được coi là rất quan trọng nhằm loại bỏ mọi cuộc khủng hoảng tài chính và nâng cao hiệu quả hoạt động của công ty. Đối với một số dự án kinh doanh, tái cơ cấu công ty có thể là nỗ lực cuối cùng để duy trì khả năng thanh toán khi công ty gặp khó khăn về tài chính và phải cơ cấu lại các khoản nợ với chủ nợ. Để duy trì hoạt động kinh doanh, thủ tục này đòi hỏi phải tổ chức lại nợ của công ty và bán bớt những tài sản không thiết yếu.

Tại sao cần tái cấu trúc doanh nghiệp?

Tái cấu trúc doanh nghiệp là một quá trình năng động và phức tạp mà các công ty tham gia để thích ứng với môi trường kinh doanh thay đổi, nắm bắt các cơ hội mới và nâng cao hiệu quả cũng như khả năng cạnh tranh tổng thể của mình. Nó liên quan đến các hoạt động chiến lược và tài chính khác nhau nhằm định hình lại tài sản, hoạt động và cơ cấu sở hữu của tổ chức. Tái cấu trúc doanh nghiệp nhằm:

• Nâng cao hiệu quả: Các công ty có thể tái cơ cấu để nâng cao hiệu quả hoạt động bằng cách hợp lý hóa các quy trình, giảm chi phí và loại bỏ những khoản dư thừa.

• Tăng cường khả năng sinh lời: Tái cơ cấu có thể giúp các công ty tập trung vào các phân khúc kinh doanh có tỷ suất lợi nhuận cao đồng thời thoái vốn hoặc thu hẹp quy mô những phân khúc không có lợi nhuận.

• Ứng phó với những thay đổi của thị trường: Các doanh nghiệp thường thích ứng với động lực phát triển của thị trường bằng cách tái định vị sản phẩm/ dịch vụ của mình hoặc thâm nhập thị trường mới.

• Giảm nợ: Các công ty đang gặp khó khăn với nợ quá mức có thể tái cơ cấu để giảm bớt gánh nặng tài chính và cải thiện uy tín tín dụng của mình.

• Mở khóa giá trị cổ đông: Nhằm tăng giá trị cổ đông thông qua việc mua lại cổ phiếu, trả cổ tức hoặc thay đổi cách quản trị doanh nghiệp.

• Tạo điều kiện cho sự phát triển và mở rộng: Tái cấu trúc có thể tạo ra cơ sở vững chắc để doanh nghiệp phát triển và mở rộng. Bằng cách cải thiện hiệu quả hoạt động và tài chính, doanh nghiệp có thể tăng cường khả năng đầu tư, mở rộng thị trường, phát triển sản phẩm mới và tiếp cận các cơ hội kinh doanh mới.

• Tăng khả năng cạnh tranh: Tái cấu trúc giúp doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng với môi trường cạnh tranh khốc liệt. Thông qua việc tối ưu hóa tổ chức và quy trình, doanh nghiệp có thể cải thiện khả năng cung cấp sản phẩm/ dịch vụ, tăng tính linh hoạt và nhanh chóng đáp ứng yêu cầu của khách hàng, tạo ra lợi thế cạnh tranh.

Khi nào thì tái cấu trúc doanh nghiệp?

Nhu cầu tái cơ cấu doanh nghiệp phát sinh do sự thay đổi cơ cấu sở hữu của một công ty. Sự thay đổi cơ cấu sở hữu của công ty như vậy có thể là do tiếp quản, sáp nhập, điều kiện kinh tế bất lợi, những thay đổi bất lợi trong kinh doanh như mua lại, phá sản, thiếu sự liên kết giữa các bộ phận, nhân sự bị tuyển dụng quá mức,...

Việc tái cấu trúc doanh nghiệp có thể xảy ra trong nhiều trường hợp khác nhau và không có một thời điểm cụ thể mà có thể áp dụng cho tất cả các tình huống. Một số thời điểm mà doanh nghiệp có thể xem xét tái cấu trúc:

Thay đổi trong chiến lược

Khi một doanh nghiệp quyết định thay đổi hướng đi chiến lược, như mở rộng vào các thị trường mới, chuyển đổi sang sản phẩm/ dịch vụ khác, hoặc tập trung vào lĩnh vực kinh doanh mới, tái cấu trúc có thể xảy ra để điều chỉnh cơ cấu tổ chức và quy trình làm việc.

Thiếu lợi nhuận

Hiệu quả hoạt động kém của doanh nghiệp có thể là kết quả của quyết định sai lầm từ các nhà quản lý, hoặc sự suy giảm lợi nhuận của doanh nghiệp do thay đổi nhu cầu của khách hàng hoặc tăng chi phí.

Thay đổi cấu trúc vốn

Khi doanh nghiệp cần điều chỉnh cấu trúc vốn, như hợp nhất hoặc chia tách các đơn vị kinh doanh, hoặc thực hiện mua lại hoặc bán cổ phần, lúc này doanh nghiệp cần xem xét việc tái cấu trúc để phù hợp với yêu cầu tài chính.

Sự thay đổi trong môi trường kinh doanh

Khi môi trường kinh doanh thay đổi, ví dụ như thay đổi trong quy định pháp lý, công nghệ mới hoặc cạnh tranh cạnh tranh, tái cấu trúc có thể cần thiết để đảm bảo khả năng thích nghi với môi trường mới.

Quy trình 6 bước tái cấu trúc doanh nghiệp

Bước 1. Xác định tình trạng hiện tại của doanh nghiệp

Xác định tình trạng hiện tại của doanh nghiệp là cơ sở để ban lãnh đạo, các nhà quản lý hiểu rõ và biết được tình trạng trì trệ, lỏng lẻo nằm ở đâu, bộ phận nào hoạt động thiếu hiệu quả. Từ đó mới có thể xây dựng một bản kế hoạch tái cấu trúc chỉn chu, bài bản. Việc khảo sát, đánh giá tình hình hiện tại cũng sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ về điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp.

Phạm vi tái cấu trúc doanh nghiệp cần rà soát bao quát hết các lỗ hổng trong cơ cấu hoạt động. Tùy thuộc vào mỗi doanh nghiệp, phạm vi này sẽ được xem xét là nên tái cơ cấu ở một vài lĩnh vực hay toàn bộ doanh nghiệp.

Bước 2. Xác định mục tiêu tái cấu trúc

Doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu và lý do của quá trình tái cấu trúc. Đó có thể là cải thiện hiệu suất hoạt động, giảm chi phí, tăng cường cạnh tranh, thích ứng với thay đổi trong môi trường kinh doanh, tái cấu trúc nợ, hoặc thay đổi mô hình kinh doanh.

Dựa trên mục tiêu tái cấu trúc, doanh nghiệp cần tiến hành phân tích và đánh giá các phương án tái cấu trúc khả thi. Các phương án có thể bao gồm thay đổi cơ cấu tổ chức, cắt giảm nhân sự, tái cấu trúc công nợ, sáp nhập/ mua bán các đơn vị kinh doanh, hoặc thay đổi mô hình kinh doanh.

Bước 3. Lên kế hoạch chi tiết

Sau khi chọn phương án tái cấu trúc, doanh nghiệp cần lập kế hoạch chi tiết để thực hiện quá trình tái cấu trúc. Kế hoạch này nên bao gồm các hoạt động cụ thể, bao gồm:

• Phạm vi tái cấu trúc: Cần được xác định rõ ràng, bao gồm các lĩnh vực, hoạt động, bộ phận, nhân sự,...
• Lộ trình tái cấu trúc: Xác định cụ thể, bao gồm các giai đoạn, mốc thời gian, nhiệm vụ cần thực hiện trong từng giai đoạn.
• Nguồn lực tái cấu trúc: Tài chính, nhân lực, vật lực,... cần được huy động cho quá trình tái cấu trúc.
• Chi phí tái cấu trúc: Cần được dự trù và quản lý chặt chẽ.

Doanh nghiệp có thể tham khảo ý kiến của các chuyên gia tư vấn tái cấu trúc doanh nghiệp. Các chuyên gia tư vấn có thể giúp doanh nghiệp lên kế hoạch tái cấu trúc chi tiết hiệu quả và khả thi hơn.

Bước 4. Xác định phương thức tiếp cận

Xem xét các phương pháp tiếp cận có sẵn để đạt được mục tiêu tái cấu trúc. Có thể có nhiều phương pháp như tái cấu trúc hỗn hợp (kết hợp giữa cắt giảm chi phí, tái cơ cấu tổ chức), liên doanh, hợp tác chiến lược, sáp nhập và mua lại, chuyển giao công nghệ, phát triển mới,...

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần đưa ra giải pháp, chiến lược, chiến thuật, kế hoạch thực hiện theo kiểu cuốn chiếu. Giúp doanh nghiệp có được sự rõ ràng về việc thực hiện tái cấu trúc.

Bước 5. Triển khai kế hoạch

Triển khai kế hoạch tái cấu trúc bằng cách thực hiện các hoạt động đã lập kế hoạch. Thành lập ban chỉ đạo tái cấu trúc doanh nghiệp, có trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành thực hiện kế hoạch tái cấu trúc. Phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận, cá nhân liên quan. Sau khi đã hoàn thành từng bước của kế hoạch, doanh nghiệp cần liên tục đánh giá hiệu quả, kiểm tra xem nó đã phù hợp chưa, có những thay đổi tích cực gì, ở đâu cần được điều chỉnh để tốt hơn.

Bước 6. Vận hành hệ thống mới và đánh giá định kỳ

Đảm bảo hệ thống mới đã được triển khai đúng cách và hoạt động một cách ổn định. Các thành phần của hệ thống, bao gồm phần mềm, phần cứng và mạng, cần được cài đặt và tích hợp một cách chính xác. Đồng thời, đảm bảo nhân viên đã được đào tạo đầy đủ về việc sử dụng hệ thống mới. Giúp họ có đủ kiến thức và kỹ năng để sử dụng, quản lý hệ thống một cách hiệu quả.

Song song đó, cần thực hiện kiểm tra toàn diện hệ thống mới để đảm bảo tính ổn định, hiệu suất và tính bảo mật. Thiết lập các cơ chế theo dõi để theo dõi hoạt động của hệ thống mới và đánh giá hiệu suất. Các thông số và chỉ số quan trọng cần được đo lường và theo dõi định kỳ để xác định liệu hệ thống đang hoạt động tốt hay cần điều chỉnh.

Ví dụ về tái cấu trúc doanh nghiệp

Ví dụ 1: L&T Ltd. đã sáp nhập bộ phận xi măng của mình thành một công ty riêng biệt là Công ty TNHH Xi măng Ultratech. Sau đó, công ty này được chuyển giao cho Grasim Industries (Tập đoàn Aditya Birla). Sau thỏa thuận, L&T được hưởng lợi từ giá trị thực tế của bộ phận xi măng và tập trung vào các hoạt động kinh doanh cốt lõi của họ như kỹ thuật và xây dựng. Grasim Ind. được hưởng lợi nhờ tính kinh tế nhờ quy mô, năng lực tăng lên, khả năng cạnh tranh tổng thể, sự phối hợp đa chức năng và nguồn tài nguyên kết hợp.

Ví dụ 2: Tata Steel Ltd. mua lại Corus Group Plc ở nước ngoài, đã cải thiện đáng kể khả năng phối hợp sản xuất của Tata Steel Ltd. Thông qua việc mua lại, Tata Steel Ltd. có thể kết hợp hoạt động sản xuất chi phí thấp với chất lượng cao của Corus. Điều này dẫn đến việc tận dụng mạng lưới phân phối và bán lẻ rộng khắp, chuyển giao công nghệ và nâng cao năng lực R&D.

Những vấn đề cần giải quyết khi tái cấu trúc doanh nghiệp

Tái cấu trúc cơ bản doanh nghiệp:

• Nghiên cứu và đánh giá mô hình cơ cấu hiện tại của doanh nghiệp để xác định những điểm mạnh và yếu, những vấn đề cần cải thiện và những khía cạnh không hợp lý trong tổ chức công ty.

• Xác định mô hình cấu trúc công ty mới phù hợp với mục tiêu và chiến lược của doanh nghiệp. Mô hình mới này nên tăng cường sự linh hoạt, tối ưu hóa hiệu suất và tăng cường khả năng đáp ứng nhanh chóng với sự thay đổi trong môi trường kinh doanh.

• Xác định rõ ràng trách nhiệm và quyền hạn của từng bộ phận trong công ty mới. Giúp tạo sự minh bạch, khuyến khích sự chịu trách nhiệm và tăng cường hiệu quả làm việc của từng nhóm.

• Xác định và mô tả công việc cụ thể cho từng cá nhân trong công ty, đảm bảo mọi người hiểu rõ nhiệm vụ và trách nhiệm của mình.

• Xây dựng hệ thống quản lý toàn diện bao gồm nội quy, quy định, tiêu chuẩn và thủ tục công ty. Đảm bảo tuân thủ quy trình và tiêu chuẩn chất lượng, tăng cường sự nhất quán và hiệu quả trong hoạt động của doanh nghiệp.

• Vận hành và duy trì hiệu quả của hệ thống quản lý mới, bao gồm việc theo dõi và đánh giá thường xuyên, cải tiến liên tục và thích nghi với sự thay đổi trong môi trường kinh doanh, nhằm đảm bảo sự thành công và bền vững của mô hình cấu trúc công ty mới.

Tái cấu trúc toàn diện doanh nghiệp:

• Bao gồm các nhiệm vụ trong tái cấu trúc cơ bản doanh nghiệp, bổ sung thêm việc xây dựng lại các chính sách quản lý nhân sự, hành chính.

• Tái thiết lập chính sách Marketing, kinh doanh, quản lý chuỗi cung ứng.

• Phục hồi các chính sách trong sản xuất, kỹ thuật.

• Khôi phục các chính sách kế toán, quản lý tài chính.

Tái cơ cấu doanh nghiệp không nhất thiết phải bao gồm việc sa thải, nhưng việc nghỉ việc tạm thời, sa thải và các động thái khác ảnh hưởng đến việc làm là rất phổ biến khi công ty tái cơ cấu.

Tái cơ cấu doanh nghiệp là một công cụ thiết yếu mà các công ty sử dụng để thích ứng với những thay đổi của môi trường kinh doanh, cải thiện hiệu quả tài chính và đạt được lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên, quá trình tái cơ cấu lại có nhiều khó khăn. Nó phức tạp và mất nhiều thời gian để thực hiện. Đây không phải là điều mà hầu hết các tổ chức có thể thực hiện thường xuyên và duy trì hoạt động.