Tài chính xanh là gì? Thực trạng và giải pháp tài chính xanh

Tài chính xanh đã thực sự trở thành xu hướng chủ đạo. Khi rủi ro liên quan đến các sản phẩm, dịch vụ gây tổn hại đến môi trường ngày càng tăng, theo thời gian, chúng ta có thể mong đợi việc mua và đầu tư vào các giải pháp thay thế xanh sẽ trở thành thông lệ. Chuyển sang nền kinh tế xanh hoặc ít carbon sẽ cần mức đầu tư vốn mới đặc biệt, đặc biệt là dưới hình thức tài chính xanh, để hỗ trợ các hoạt động cắt giảm phát thải khí nhà kính và hỗ trợ các doanh nghiệp thích ứng với tác động của biến đổi khí hậu.

Tài chính xanh là gì?

Tài chính xanh (Green Finance) là các hoạt động huy động và phân bổ nguồn vốn từ các tổ chức tài chính, doanh nghiệp và cá nhân để đầu tư cho các dự án, hoạt động có tác động tích cực đến môi trường và xã hội, hướng đến phát triển bền vững.

Nói một cách đơn giản, tài chính xanh là "tiền cho tương lai xanh". Thay vì rót vốn vào những dự án gây ô nhiễm, khai thác tài nguyên cạn kiệt, tài chính xanh sẽ ưu tiên hỗ trợ các hoạt động thân thiện với môi trường như năng lượng tái tạo, sản xuất xanh, bảo vệ rừng, ứng phó biến đổi khí hậu,...

Theo UNEP, tài chính xanh nhằm tăng mức độ dòng tài chính (từ ngân hàng, tín dụng vi mô, bảo hiểm và đầu tư) từ khu vực công, tư nhân và phi lợi nhuận tới các ưu tiên phát triển bền vững. Một phần quan trọng của việc này là quản lý tốt hơn các rủi ro môi trường và xã hội, nắm bắt các cơ hội mang lại cả tỷ suất lợi nhuận và lợi ích môi trường hợp lý, đồng thời mang lại trách nhiệm giải trình cao hơn.

Tài chính xanh có thể được thúc đẩy thông qua những thay đổi trong khung pháp lý của các quốc gia, hài hòa hóa các khuyến khích tài chính công, tăng cường tài chính xanh từ các lĩnh vực khác nhau, liên kết việc ra quyết định tài trợ của khu vực công với khía cạnh môi trường của các mục tiêu Phát triển Bền vững, tăng cường đầu tư vào các lĩnh vực sạch và công nghệ xanh, tài trợ cho nền kinh tế xanh dựa trên tài nguyên thiên nhiên bền vững và nền kinh tế xanh thông minh về khí hậu, tăng cường sử dụng trái phiếu xanh,...

Tầm quan trọng của tài chính xanh với phát triển bền vững

Tài chính xanh mang lại lợi ích kinh tế và môi trường cho con người. Nó mở rộng khả năng tiếp cận hàng hóa, dịch vụ thân thiện với môi trường cho các cá nhân và doanh nghiệp, cân bằng quá trình chuyển đổi sang một xã hội ít carbon, dẫn đến tăng trưởng toàn diện hơn về mặt xã hội.

Hỗ trợ các dự án xanh

Tài chính xanh đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy phát triển bền vững thông qua việc cung cấp nguồn vốn cho các dự án thân thiện với môi trường. Các dự án này bao gồm những dự án sử dụng năng lượng tái tạo, giảm thiểu phát thải khí nhà kính, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và ứng phó với biến đổi khí hậu. Nhờ nguồn vốn từ tài chính xanh, các dự án này có thể được triển khai hiệu quả, góp phần tạo dựng một môi trường sống xanh - sạch - đẹp cho thế hệ hiện tại và tương lai.

Khuyến khích doanh nghiệp áp dụng mô hình kinh doanh bền vững

Bằng cách cung cấp các công cụ tài chính ưu đãi cho những doanh nghiệp hoạt động hiệu quả về mặt môi trường và xã hội, tài chính xanh khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng mô hình kinh doanh bền vững. Các doanh nghiệp có thể sử dụng nguồn vốn này để đầu tư vào công nghệ xanh, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động. Việc áp dụng mô hình kinh doanh bền vững không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn góp phần bảo vệ môi trường và phát triển cộng đồng.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Tài chính xanh hỗ trợ nghiên cứu phát triển công nghệ xanh và giải pháp thân thiện với môi trường. Các giải pháp sáng tạo này góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xanh. Việc hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực môi trường là chìa khóa để giải quyết các thách thức về biến đổi khí hậu và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

Tăng cường hợp tác quốc tế

Các quốc gia có thể hợp tác chia sẻ nguồn lực, kinh nghiệm và công nghệ trong lĩnh vực tài chính xanh để cùng nhau giải quyết các thách thức về môi trường. Hợp tác quốc tế góp phần thúc đẩy thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc đến năm 2030 và tạo dựng một tương lai bền vững cho Trái Đất.

Các thành phần đối với phát triển tài chính xanh

Các công cụ sau đây đang giúp tạo điều kiện thuận lợi cho các sáng kiến ​​tài chính xanh. Những công cụ này nhằm mục đích hướng vốn vào các hoạt động có tác động tích cực đến môi trường, khí hậu và xã hội, đồng thời mang lại lợi nhuận tài chính cho các nhà đầu tư. Tài chính xanh đã trở nên nổi bật khi cộng đồng toàn cầu tìm cách giải quyết các vấn đề cấp bách như biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường.

• Trái phiếu xanh: Trái phiếu xanh là chứng khoán nợ do chính phủ, tập đoàn hoặc tổ chức tài chính phát hành để tài trợ cho các dự án thân thiện với môi trường. Số tiền thu được từ các trái phiếu này được dành cho các dự án xanh cụ thể, chẳng hạn như cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo, nâng cấp hiệu quả sử dụng năng lượng hoặc các sáng kiến ​​giao thông bền vững.

• Khoản vay xanh: Khoản vay xanh tương tự như trái phiếu xanh nhưng mang hình thức cho vay hơn là trái phiếu. Các khoản vay này được cung cấp bởi các ngân hàng hoặc tổ chức tài chính để tài trợ cho các dự án thân thiện với môi trường hoặc đầu tư vào các lĩnh vực như năng lượng sạch, nông nghiệp bền vững hoặc xây dựng công trình xanh.

• Trái phiếu và khoản vay liên kết bền vững: Các công cụ tài chính này gắn liền với các mục tiêu hoạt động bền vững cụ thể hoặc các chỉ số hoạt động chính (KPI). Nếu tổ chức phát hành đáp ứng các mục tiêu bền vững được xác định trước, lãi suất hoặc điều khoản trả nợ có thể được điều chỉnh theo hướng có lợi cho người đi vay.

• Quỹ đầu tư xanh: Đây là các quỹ đầu tư hoặc quỹ giao dịch trao đổi (ETF) tập trung vào cổ phiếu của các công ty tham gia vào các ngành hoặc ngành kinh doanh bền vững với môi trường. Các nhà đầu tư có thể tham gia tài chính xanh bằng cách mua cổ phần của các quỹ này.

• Thế chấp xanh: Các khoản cho vay mua nhà cung cấp các điều khoản và điều kiện thuận lợi cho những người vay mua nhà tiết kiệm năng lượng hoặc thực hiện cải tạo thân thiện với môi trường. Những khoản thế chấp này thường cung cấp lãi suất thấp hơn hoặc giảm phí.

• Chứng chỉ và bảo đảm Xanh: Những công cụ tài chính này chứng nhận hoặc đảm bảo các thuộc tính môi trường của sản phẩm hoặc dự án. Ví dụ: Renewable Energy Certificates (RECs) thể hiện lợi ích môi trường của việc sản xuất năng lượng tái tạo.

• Quỹ đầu tư tác động: Quỹ đầu tư tác động phân bổ vốn cho các dự án và doanh nghiệp nhằm tạo ra cả lợi nhuận tài chính và tác động tích cực đến xã hội hoặc môi trường. Những quỹ này có thể bao gồm nhiều lĩnh vực, từ năng lượng sạch đến nhà ở giá rẻ và nông nghiệp bền vững.

• Tài chính vi mô xanh: Các tổ chức tài chính vi mô cung cấp các khoản vay nhỏ cho các cá nhân hoặc doanh nghiệp nhỏ tham gia vào các hoạt động bền vững về môi trường, chẳng hạn như canh tác hữu cơ hoặc phân phối năng lượng sạch.

• Đền bù và tín chỉ carbon: Mặc dù không phải là các công cụ tài chính truyền thống, đền bù và tín chỉ carbon là cơ chế để đầu tư vào các dự án giảm phát thải hoặc mua tín dụng để bù đắp lượng khí thải carbon. Chúng thường được các công ty và cá nhân sử dụng để bù đắp lượng khí thải carbon của họ.

• Sản phẩm bảo hiểm xanh: Một số công ty bảo hiểm đưa ra các chính sách khuyến khích hành vi có trách nhiệm với môi trường, chẳng hạn như giảm phí bảo hiểm cho chủ sở hữu xe hybrid hoặc xe điện hoặc giảm giá cho các biện pháp canh tác bền vững.

Các công cụ tài chính xanh đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh thị trường tài chính với các mục tiêu bền vững và chuyển đổi sang một nền kinh tế có trách nhiệm với môi trường và hòa nhập xã hội hơn. Chúng mang đến cho các nhà đầu tư cơ hội hỗ trợ các dự án và sáng kiến ​​góp phần tạo nên một tương lai bền vững hơn đồng thời có khả năng thu được lợi nhuận tài chính cạnh tranh.

Lợi ích của tài chính xanh

Đối với doanh nghiệp

• Tạo ra lợi thế cạnh tranh: Để đối phó với những thách thức ngày càng tăng từ biến đổi khí hậu và các vấn đề kinh tế và môi trường khác, việc phát triển xanh ít carbon có thể chuyển từ chiến lược tự nguyện sang chiến lược bắt buộc. Mở rộng tài chính xanh sẽ mang lại cho tổ chức lợi thế cạnh tranh khi các quy định về môi trường được thắt chặt.

• Tăng thêm giá trị kinh doanh: Các doanh nghiệp có thể nâng cao giá trị danh mục đầu tư của mình bằng cách tăng cường (và quảng bá) sự tham gia của họ vào tài chính xanh. Nó mang lại cho công ty một lợi thế xanh, thu hút nhiều nhà đầu tư và khách hàng quan tâm đến môi trường hơn.

• Tăng cường triển vọng kinh tế: Các chính phủ thúc đẩy tài chính xanh sẽ hỗ trợ bảo vệ xã hội của họ khỏi tình trạng khan hiếm tài nguyên. Họ làm điều này bằng cách xây dựng và khuyến khích các thị trường địa phương cho năng lượng tái tạo, cũng như thâm nhập các thị trường mới có tiềm năng việc làm cao. 

Đối với môi trường

• Khuyến khích hoạt động thân thiện với môi trường: Tài chính xanh cung cấp nguồn vốn cho các dự án năng lượng tái tạo, sử dụng hiệu quả tài nguyên và bảo vệ môi trường. Giúp giảm thiểu ô nhiễm, khí thải nhà kính và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.

• Thúc đẩy phát triển bền vững: Tài chính xanh hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình kinh doanh bền vững, đồng thời khuyến khích các cá nhân và hộ gia đình áp dụng lối sống xanh.

• Ứng phó với biến đổi khí hậu: Tài chính xanh đóng vai trò quan trọng trong việc huy động nguồn lực để tài trợ cho các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu, chẳng hạn như xây dựng đê điều, trồng rừng và phát triển hệ thống cảnh báo sớm.

Đối với kinh tế

• Tạo ra việc làm: Các dự án xanh thường đòi hỏi nhiều lao động, do đó góp phần tạo ra việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

• Thu hút đầu tư: Thị trường tài chính xanh đang phát triển nhanh chóng, thu hút các nhà đầu tư quan tâm đến các vấn đề môi trường và xã hội. Chẳng hạn như các quỹ hưu trí và quỹ đầu tư có thể đầu tư vào trái phiếu xanh hoặc các công ty hoạt động trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

• Giảm thiểu rủi ro: Tài chính xanh giúp giảm thiểu rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp và ổn định nền kinh tế.

Đối với xã hội

• Nâng cao chất lượng cuộc sống: Môi trường xanh, sạch đẹp và khí hậu ổn định mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và chất lượng cuộc sống của con người.

• Giảm thiểu bất bình đẳng: Giúp thu hẹp khoảng cách giàu nghèo và đảm bảo rằng mọi người đều có cơ hội tiếp cận với các dịch vụ tài chính và cơ sở hạ tầng xanh.

• Thúc đẩy phát triển cộng đồng: Các dự án xanh thường được triển khai tại các cộng đồng địa phương, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân.

Thực trạng tài chính xanh ở khu vực ASEAN và Việt Nam

Khu vực ASEAN

Khu vực ASEAN đang nổi lên như một điểm sáng trong việc thúc đẩy các dự án tài chính xanh. Điều này không ngạc nhiên khi xét đến sự đa dạng kinh tế và sự phát triển của các thị trường mới nổi trong khu vực này. Các nền kinh tế ASEAN đang chuyển dịch từ sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch sang các nguồn năng lượng bền vững, thúc đẩy sự phát triển và tăng trưởng bền vững. Các dự án gần đây được Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tài trợ theo các chương trình tài chính xanh cũng đóng góp vào xu hướng này. Trong đó phải kể đến như:

• Trong năm 2019, ADB đã phê duyệt một khoản vay trị giá 7,64 triệu USD để tài trợ cho việc xây dựng công viên năng lượng mặt trời có công suất 100 megawatt tại Campuchia, nhằm hỗ trợ quốc gia này trong việc phát triển nguồn năng lượng tái tạo và nâng cao tính cạnh tranh kinh tế. Đồng thời, ADB cũng đã đầu tư vào các trái phiếu xanh và hỗ trợ các dự án liên quan đến phát triển kinh tế bền vững ở Thái Lan (hơn 1,67 tỷ USD), Indonesia (phát hành trái phiếu chuyển đổi) và Philippines (phát hành trái phiếu xanh và phát triển kinh tế biển).

• Ngoài ra, ADB đã ra mắt Quỹ Tài chính xúc tác xanh (ACGF) nhằm hỗ trợ các dự án về môi trường, biến đổi khí hậu và tính bền vững, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế ASEAN đang phục hồi sau đại dịch Covid-19.

Philippines là quốc gia ASEAN đầu tiên bước vào thị trường trái phiếu xanh, với việc phát hành Trái phiếu khí hậu trị giá 10,7 tỷ PHP của công ty năng lượng tái tạo AP (tương đương 226 triệu USD), được bảo đảm bằng tài sản năng lượng địa nhiệt.

Sau đó, các tổ chức phát hành từ Indonesia, Singapore, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam đã tiếp tục phát hành nợ xanh, tích lũy tổng cộng 5,03 tỷ USD kể từ cuối tháng 11/2018. Trong số đó, Indonesia có thị trường trái phiếu xanh lớn nhất trong ASEAN, với khối lượng lên tới 1,98 tỷ USD. Phát hành Trái phiếu Green Sukuk vào tháng 3/2018 đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của Indonesia, đặc biệt là khi quốc gia này đang đối mặt với những thách thức về việc thúc đẩy phát triển bền vững (theo Climate Bonds Initiative, 2019).

Tại Việt Nam

Luật Bảo vệ Môi trường năm 2020, có hiệu lực từ ngày 01/01/2022, đã đưa ra một loạt các biện pháp đột phá nhằm thúc đẩy tuân thủ pháp luật về bảo vệ môi trường trong các hoạt động kinh doanh và đầu tư. Đặc biệt, luật này tập trung vào việc áp dụng các tiêu chuẩn môi trường trong quá trình phê duyệt dự án, cấp giấy phép môi trường, khuyến khích việc sử dụng tài chính xanh và trái phiếu xanh. Điều này mở ra cơ hội cho các tổ chức tín dụng tiếp cận nguồn tài trợ mới và giảm thiểu chi phí, đồng thời cung cấp các sản phẩm tài chính mới, hỗ trợ cho sự phát triển bền vững và cam kết của các ngân hàng đối với bảo vệ môi trường.

Để giải quyết các vấn đề của phát triển bền vững, biến đổi khí hậu, tăng trưởng xanh, Chính phủ Việt Nam đã ban hành một loạt các văn bản quan trọng như Chiến lược Tăng trưởng Xanh Việt Nam giai đoạn đến năm 2020 (Quyết định số 1393/QĐ-TTg, tháng 9 năm 2012), Kế hoạch hành động thực hiện Thỏa thuận khí hậu Paris (Quyết định số 2053/QĐ-TTg, tháng 10/2014), Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững (ban hành kèm theo Quyết định số 622/QĐ-TTg, tháng 5 năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ). Những văn bản này đề ra hướng dẫn cụ thể và biện pháp hành động nhằm thúc đẩy sự phát triển xanh và bền vững của đất nước.

Giai đoạn 2015 đến 2022, dư nợ tín dụng xanh tăng lên. Tuy nhiên, tỷ trọng của tín dụng xanh trong tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế vẫn còn rất khiêm tốn. Hiện nay, có ngày càng nhiều ngân hàng đưa ra các gói vay hướng tới mục tiêu bảo vệ môi trường. Theo Bảo Ngọc VOV (2023), nguồn vốn quốc tế sẽ có lãi suất thấp hơn, được ưu tiên giải ngân, tín dụng xanh thực sự hấp dẫn. Hiện ngày càng nhiều ngân hàng đưa ra các gói vay xanh. Cuối năm 2022, tổng dư nợ cấp tín dụng cho 12 dự án xanh do Ngân hàng Nhà nước xây dựng và ban hành từ năm 2015 đã đạt gần 500.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 4,2% tổng dư nợ của nền kinh tế.

Hiện nay, Việt Nam đã đặt ra các quy định cơ bản liên quan đến trái phiếu xanh. Tuy nhiên, việc hoàn thiện khung pháp lý vẫn còn một số điểm cần được cải thiện. Tháng 7/2022, EVNFinance đã trở thành doanh nghiệp đầu tiên tại thị trường Việt Nam phát hành trái phiếu xanh theo tiêu chuẩn quốc tế của Hiệp hội Thị trường vốn quốc tế (ICMA). Trong khối ASEAN, Việt Nam đứng thứ hai về việc phát hành nợ xanh với số lượng lớn, đạt 1 tỷ USD, chỉ sau Singapore.

Ngày 18/7/2022, Sở Giao dịch Chứng khoán TP. HCM (HSX) đã thông báo về việc công bố rổ chỉ số VNSI (Viet Nam Sustainability Index - Chỉ số phát triển bền vững), gồm 20 cổ phiếu thuộc VN100 có tiềm năng phát triển bền vững cao nhất trên thị trường. Thông tin này cho thấy tiềm năng phát triển của thị trường cổ phiếu xanh tại Việt Nam trong tương lai. Với xu hướng phát triển bền vững, các quỹ đầu tư lớn đặc biệt ưa chuộng đầu tư vào các dự án đáp ứng được tiêu chuẩn ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị), điều này có nghĩa là các doanh nghiệp được lựa chọn vào chỉ số VNSI sẽ có cơ hội tiếp cận vốn đầu tư lớn từ nước ngoài để phát triển theo hướng bền vững.

Tại Hội nghị COP26, Thủ tướng Chính phủ đã cam kết đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050, là một trong những mục tiêu quan trọng của Việt Nam trong việc ứng phó với biến đổi khí hậu. Vì vậy, việc phát triển tài chính xanh là một mục tiêu không thể thiếu trong các nỗ lực hướng tới mục tiêu trên.

(Nguồn: Tổng hợp)

Khuyến nghị giải pháp phát triển tài chính xanh tại Việt Nam

Hoàn thiện khung pháp lý

Việt Nam cần ban hành Luật Tài chính Xanh nhằm tạo nền tảng pháp lý thống nhất cho hoạt động tài chính xanh. Luật này cần quy định rõ ràng về các nguyên tắc, tiêu chí, tiêu chuẩn, quy trình phát hành trái phiếu xanh, tín dụng xanh, bảo hiểm xanh,... Đồng thời, cần hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến tài chính xanh, đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động này.

Phát triển sản phẩm/ dịch vụ tài chính xanh

Cần phát triển đa dạng các sản phẩm, dịch vụ tài chính xanh đáp ứng nhu cầu của các ngành kinh tế, lĩnh vực ưu tiên phát triển xanh. Các sản phẩm này bao gồm tín dụng xanh, trái phiếu xanh, bảo hiểm xanh,... Cần hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển dự án xanh thông qua các sản phẩm tài chính xanh, đồng thời phát triển các sản phẩm tài chính hướng đến khuyến khích tiêu dùng xanh, tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường.

Nâng cao nhận thức và năng lực

Việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của tài chính xanh là vô cùng cần thiết. Theo đó, Chính phủ cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục về lĩnh vực này thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, các chương trình đào tạo, hội thảo,... Đồng thời, nâng cao năng lực của các bên liên quan tham gia vào hoạt động tài chính xanh, bao gồm cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức tài chính, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực tài chính xanh cũng là một giải pháp quan trọng.

Hỗ trợ nghiên cứu và phát triển

Cần hỗ trợ nghiên cứu và phát triển các mô hình tài chính xanh phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam. Việc ứng dụng các công nghệ tiên tiến vào hoạt động tài chính xanh cũng cần được khuyến khích. Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong lĩnh vực tài chính xanh và hợp tác với các tổ chức quốc tế, các nước phát triển cũng là những giải pháp hiệu quả để thúc đẩy phát triển tài chính xanh tại Việt Nam.

Tăng cường hợp tác quốc tế

Tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tài chính xanh là chìa khóa để Việt Nam học hỏi kinh nghiệm quốc tế, huy động nguồn lực tài chính cho phát triển xanh, tham gia các diễn đàn quốc tế về tài chính xanh. Hợp tác với các tổ chức quốc tế và các nước phát triển trong lĩnh vực này cũng sẽ góp phần thúc đẩy phát triển tài chính xanh hiệu quả và bền vững tại Việt Nam.

Trong tương lai, Việt Nam sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn cho nguồn vốn xanh quốc tế, nhờ vào môi trường pháp lý đang được cải thiện liên tục. Các tổ chức tài chính và doanh nghiệp đang tập trung vào việc kinh doanh tuần hoàn và phát triển tài chính xanh một cách hiệu quả, nhằm thu hút nguồn lực đầu tư cho sự phát triển và hội nhập quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển bền vững.

Những thách thức trong việc huy động tài chính xanh

Huy động tài chính xanh, trong đó đề cập đến việc tài trợ cho các dự án và sáng kiến ​​bền vững với môi trường và có trách nhiệm với xã hội, đi kèm với một số thách thức, bao gồm:

• Thiếu nhận thức: Nhiều nhà đầu tư và tổ chức tài chính có thể không hiểu đầy đủ về khái niệm tài chính xanh hoặc lợi ích tiềm năng của đầu tư bền vững. Nâng cao nhận thức và cung cấp giáo dục về tác động môi trường và xã hội của các lựa chọn đầu tư là rất quan trọng.

• Dữ liệu và báo cáo: Việc đánh giá tác động môi trường và xã hội của các dự án và khoản đầu tư có thể phức tạp. Tính sẵn có và chất lượng của dữ liệu về các thước đo bền vững có thể khác nhau, khiến các nhà đầu tư gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định sáng suốt. Các khuôn khổ báo cáo được tiêu chuẩn hóa, chẳng hạn như Sáng kiến ​​Báo cáo Toàn cầu (Global Reporting Initiative – GRI) và Ủy ban Chuẩn mực Kế toán Bền vững (Sustainability Accounting Standards Board – SASB), đang giúp giải quyết vấn đề này.

• Đánh giá rủi ro: Các dự án xanh có thể tiềm ẩn những rủi ro đặc biệt, chẳng hạn như thay đổi quy định, lỗi thời về công nghệ và rủi ro về danh tiếng. Việc đánh giá và định giá những rủi ro này có thể là một thách thức, đặc biệt đối với các khoản đầu tư xanh mới hoặc mang tính đổi mới.

• Tính thanh khoản và quy mô thị trường: Thị trường tài chính xanh thường nhỏ hơn và kém thanh khoản hơn so với thị trường truyền thống. Điều này có thể dẫn đến chi phí giao dịch cao hơn và kém linh hoạt hơn cho các nhà đầu tư. Những nỗ lực để phát triển và mở rộng thị trường tài chính xanh đang được tiến hành.

• Sự không chắc chắn về chính sách và quy định: Môi trường pháp lý cho tài chính xanh có thể không chắc chắn và có thể thay đổi. Các nhà đầu tư có thể lo ngại về những thay đổi trong chính sách hoặc quy định của chính phủ có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của các khoản đầu tư xanh.

• Greenwashing: Một số công ty hoặc dự án có thể tuyên bố sai sự thật rằng họ thân thiện với môi trường hoặc có trách nhiệm với xã hội để thu hút tài chính xanh. Khiến các nhà đầu tư khó phân biệt giữa đầu tư xanh thực sự và Greenwashing (Quảng cáo xanh).

• Tiếp cận vốn: Khả năng tiếp cận tài chính xanh có thể bị hạn chế đối với các doanh nghiệp hoặc dự án nhỏ hơn, đặc biệt là ở các thị trường mới nổi. Việc thu hẹp khoảng cách tài chính này là điều cần thiết để đạt được các mục tiêu bền vững rộng hơn.

• Chi phí vốn: Tài chính xanh có thể đi kèm với chi phí trả trước hoặc lãi suất cao hơn so với các phương án tài trợ truyền thống. Giảm chi phí vốn cho các dự án xanh có thể khuyến khích đầu tư bền vững hơn.

• Cam kết dài hạn: Nhiều dự án xanh, chẳng hạn như cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo, có thời gian hoàn vốn dài. Các nhà đầu tư có thể do dự khi cam kết đầu tư dài hạn như vậy, đặc biệt nếu họ tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn.

• Đo lường và xác minh: Việc xác minh tác động thực tế đến môi trường và xã hội của các dự án xanh có thể là một thách thức. Phát triển các phương pháp đáng tin cậy để đo lường và xác minh tác động là điều cần thiết để xây dựng niềm tin giữa các nhà đầu tư.

• Biến động của thị trường: Thị trường tài chính xanh có thể nhạy cảm với các yếu tố bên ngoài, chẳng hạn như thay đổi về giá năng lượng, các sự kiện khí hậu hoặc căng thẳng địa chính trị. Những yếu tố này có thể gây ra sự biến động trong danh mục đầu tư xanh.

• Đa dạng hóa: Đạt được danh mục đầu tư xanh đa dạng hóa tốt có thể là một thách thức do số lượng tài sản xanh hiện có còn hạn chế. Việc này có thể khiến các nhà đầu tư gặp rủi ro tập trung.

Bất chấp những thách thức này, nhận thức ngày càng tăng về các vấn đề môi trường và xã hội cũng như nhu cầu đầu tư bền vững ngày càng tăng đang thúc đẩy nỗ lực vượt qua những trở ngại này. Các chính phủ, tổ chức tài chính và doanh nghiệp đang nỗ lực tạo ra một hệ sinh thái hỗ trợ và minh bạch hơn cho tài chính xanh nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế bền vững và có trách nhiệm hơn.

Việc chuyển sang nền kinh tế ít carbon đòi hỏi phải đầu tư đáng kể và chỉ có thể được tài trợ thông qua sự tham gia sâu sắc của khu vực tư nhân. Việc kết hợp các yếu tố Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG) vào đầu tư tư nhân sẽ biến chiến lược quản lý rủi ro thành động lực đổi mới và các khả năng mới mang lại giá trị lâu dài cho doanh nghiệp và xã hội. Tuy nhiên, việc huy động vốn cho đầu tư xanh còn hạn chế do một số trở ngại về kinh tế vi mô.

Điều quan trọng nhất là cần phải có một định nghĩa tiêu chuẩn về “xanh” và phân loại các hoạt động xanh để hỗ trợ các nhà đầu tư và tổ chức tài chính phân bổ tiền một cách hiệu quả và đưa ra những đánh giá có căn cứ. Để tránh tình trạng Greenwashing, hay hiểu nôm na là tẩy xanh, khái niệm tài chính xanh cần phải rõ ràng hơn. 

Cũng cần có một bộ tiêu chí tài chính xanh cơ bản thống nhất để chuyển dòng vốn sang các sáng kiến ​​xanh và bền vững, cũng như để theo dõi, so chuẩn thị trường và rủi ro. Ngoài ra, tài sản tài chính xanh có thể được hưởng lợi từ các tiêu chuẩn và quy chuẩn công bố thông tin. Các khái niệm và tiêu chuẩn tài chính xanh tự nguyện, được bổ sung bởi các ưu đãi pháp lý, phải được áp dụng và giám sát trên tất cả các loại tài sản.